اسلات مادربرد کامپیوتر چیست ؟

خیلی وقت‌ها شنیده‌ایم که می‌گویند «CPU مغز کامپیوتر است». اگر چنین باشد، مادِربُرد را نیز می‌توان ستون فقرات کامپیوتر دانست؛ چراکه همه قطعات حیاتی سیستم روی آن سوار می‌شود. برخلاف ستون فقرات ما انسان‌ها که ضایعات ناچیز ناشی از افزایش سن می‌تواند باعث از کارافتادگی آن شود، مادربردها به شکلی طراحی می‌شوند که بتوان قابلیت‌های آن‌ها را در طول زمان ارتقا داد. بنابراین اگر کامپیوترتان بازی‌ها و برنامه‌ها را به کندی اجرا می‌کند یا نرم‌افزارهای جدید روی آن نصب نمی‌گردد، به‌روزرسانی برخی قطعات داخلی آن می‌تواند مشکل را حل کند. یکی از مواردی که هنگام ارتقا سیستم باید به آن توجه کنید، انواع اسلات روی مادربرد است که به واسطه آن می‌توانید هر قطعه را روی مادربرد نصب کنید. در ادامه این مطلب از بروزکالا با ما همراه باشید تا به طور بررسی کنیم اسلات کامپیوjر چیست ؟ و انواع اسلات های مادربرد را بشناسیم

آنچه در این مقاله خواهید خواند:

• اسلات چیست؟
• انواع اسلات‌ها روی مادربرد
• انواع اسلات رم

اسلات چیست؟

 Slot(شکاف) یا Expansion Slot (شکاف توسعه) در واقع شکافی است که روی مادربرد تعبیه شده تا به وسیله آن بتوان یک کارت توسعه را به مادربرد اضافه و متصل کرد. کارت‌های توسعه همان قطعات الکترونیکی کامپیوتر هستند که درون هر کدام یک مدار الکترونیکی وجود دارد؛ مانند کارت گرافیک.

بیشتر بخوانید: مادربرد چیست ؟

به عبارت بهتر، هنگام مونتاژ و سرهم‌بندی کامپیوتر، یک مجموعه اولیه از امکانات و دستگاه‌های ورودی و خروجی برای آن‌ها در نظر گرفته می‌شود. اما در بسیاری از موارد، کاربران بعد از خرید، تمایل دارند که سیستم خود را سفارشی یا قابلیت‌هایی جدید را به آن اضافه کنند. اسلات‌ها چیزی شبیه سوکت هستند که این امکان را فراهم می‌کنند. هر اسلات از 16 الی 64 سوراخ اتصالِ به‌هم‌چسبیده تشکیل می‌شود. معمولاً 24 اسلات یا شکاف توسعه روی مادربرد وجود دارد که هر کدام از آن‌ها به طول 6 اینچ و دارای 8 پین است. هر قطعه الکترونیکی کامپیوتر مانند کارت گرافیک، کارت شبکه، کارت صدا، رم و غیره نیز به شکلی طراحی می‌شود که رابط‌هایی دقیقاً متناسب با شکل اسلات مربوط به خود داشته باشد.

بنابراین درست همان‌طور که سوکت شارژر گوشی‌تان وارد درگاه شارژ گوشی می‌شود، هر یک از این قطعات نیز از طریق رابط‌ (کابل یا کانکتور)های خود وارد پین‌ها یا سوراخ‌هایی می‌شوند که با چینش خاصی روی اسلات مربوطه قرار داده شده است. در نتیجه بسته به اینکه چه قطعه‌ای را به سیستم خود اضافه کرده یا ارتقا داده‌اید، قابلیت‌های سیستم شما برای نمایش ویدئوها، تولید صدا، سرعت اجرای برنامه‌ها و غیره افزایش پیدا می‌کند.

تقریباً تمامی رایانه‌های رومیزی دارای مجموعه‌ای از اسلا‌ت‌ها هستند که به کمک آن‌ها می‌توانید در آینده قابلیت‌های سخت‌افزاری جدیدی را به سیستم خود اضافه کنید. برای نمونه ممکن است کامپیوتری تهیه کنید که دارای رم 8 گیگابایت است اما یک اسلات خالی دیگر هم برای رم روی آن تعبیه شده است. به این ترتیب می‌توانید در آینده با خرید رم 8 گیگابایتی دیگر، آن را روی دومین اسلات رم کامپیوتر خود نصب نمایید. در این صورت در مجموع 16 گیگابایت فضای رم در اختیار شما خواهد بود.

اما کار به اینجا ختم نمی‌شود. نکته مهم دیگر این است که هر اسلات رم کامپیوتر شما حداکثر از چه میزان حافظه رم پشتیبانی می‌کند. مثلا ممکن است اسلات اول تا 12 گیگابایت رم و اسلات دوم حداکثر همان 8 گیگ را پشتیبانی نماید. بنابراین می‌توانید با تعویض رم 8 گیگابایتی اسلات اول با یک رم 12 گیگابایتی، حافظه رم سیستم خود را به میزان 4 گیگابایت دیگر هم ارتقا دهید.

انواع اسلات‌ها روی مادربرد

در این بخش با ده نمونه از شکاف‌های توسعه موجود روی مادربرد یا همان اسلات روی مادربرد آشنا می‌شوید.

1. اسلات PCI

اسلات PCI یک رابط استاندارد برای اتصال مستقیم قطعات جانبی به مادربرد است. نام این شکاف توسعه مخفف Peripheral Componenets Interconnect است. معمولاً 2 الی 6 اسلات PCI روی مادربردهای مختلف به چشم می‌خورد. قطعات و دستگاه‌های بسیاری وجود دارند که از طریق اسلات PCI به مادربرد متصل می‌شوند. آداپتور وای‌فای، تیونرهای تلویزیون، دریافت‌کننده (Receiver) ماهواره‌ای و کنترلرهای گوناگون از این دسته هستند.

2. اسلات PCIe

اسلات‌های PCIe (PCI Express: به معنی PCI سریع) رایج‌ترین اسلات‌های PCI هستند. این نوع اسلات ارتباطی بهینه را بین قطعات مختلف و ریزپردازنده کامپیوتر برقرار می‌کند. این نوع شکاف توسعه اولین بار در سال 2005 توسط شرکت اینتل به تولید رسید و از آن زمان تاکنون هنوز شکاف دیگری که بتواند جایگزین آن باشد، تولید نشده است. اما به‌روزرسانی‌هایی در خود این نوع اسلات صورت گرفته و نسخه‌های مختلفی از آن ارائه شده است.

از این اسلات در کامپیوتر برای نصب کارت تیونر تلویزیون، کارت ویدئو یا برخی درایوهای ذخیره‌سازی بهره گرفته می‌شود. بسته به نوع مادربرد سیستم ممکن است تعداد متفاوتی از اسلات‌های PCIe روی آن دیده شود.

3. اسلات PCI-X

این شکاف‌ها نیز، نوعی گسترش‌یافته از PCI هستند. برای افزایش پهنای باند و کاهش تاخیر کارت‌های گرافیکی که مبتنی بر PCIe هستند و از طریق اتصال مستقیم 16x یا 32x به CPU وصل می‌شوند، از اسلات PCI-X استفاده می‌گردد.

علاوه بر این مورد، به منظور نصب کارت بلوتوث، کارت شبکه بی‌سیم و کارت PCMCIA نیز از چنین اسلاتی بهره گرفته می‌شود. این نوع اسلات های کامپیوتر اغلب در کامپیوتر رومیزی به چشم نمی‌خورد و بیشتر برای پهنای باند بالاتر در کامپیوترهای سرور یا ایستگاه کاری به کار گرفته می‌شود.

4. اسلات AGP

این شکاف با عنوان کامل Advanced/Accelerated Graphics Port به معنای درگاه گرافیکی پیشرفته و پرسرعت، به منظور پشتیبانی از کارت‌های گرافیکی یا ویدئویی با پهنای باند بالا طراحی شده‌اند. ابتدا در سال 1993 بود که اسلات‌های PCI ارائه شدند. سپس در سال 1997 اسلا‌ت AGP طراحی شد تا برخی معایب اسلات‌های PCI را پوشش دهد. این نوع شکاف تا حد زیادی در کامپیوترهای خانگی آن زمان مورد استفاده قرار می‌گرفت و تا نسخه AGP 3.0 هم به‌روزرسانی شد.

با این وجود به دلیل محدودیت در سرعت انتقال این نوع شکاف‌های توسعه، در سال 2005 اسلات‌های PCIe به تولید رسیده و جای آن‌ها را گرفتند. PCIe به عنوان یک انقلاب در عرصه شکاف‌های توسعه ظاهر شد و عملکرد فوق‌العاده‌ای را از نظر پهنای باند و فرکانس به نمایش گذاشت. به همین دلیل از آن پس تولیدکنندگان برتر کارت‌های گرافیکی، از جمله ATI و Nvidia روز به روز محصولات کمتری را متناسب با اسلات‌های AGP عرضه نمودند.

5. اسلات ISA

شکاف‌های توسعه ISA قدیمی‌ترین نوع اسلات روی مادربرد به شمار می‌آیند. ISA مخفف Industry Standard Architecture به معنی معماری استاندارد صنعتی است. در زمانی که این اسلات‌ها به تولید رسیدند، قطعات مختلف کامپیوتری هنوز بسیار بزرگ بودند و امروزه این نوع شکاف‌ها با هیچ یک از قطعات کامپیوتری متداول تناسب ندارند. بنابراین دیگر روی مادربردها دیده نمی‌شوند.

این شکاف‌ها کمک می‌کردند تا کارت‌های شبکه، کارت‌های ویدئو و برخی قطعات دیگر به سیستم اتصال یابند. آخرین زمان استفاده از این اسلات‌ها سال 2000 بود و پس از آن به طور کامل با اسلات‌های PCI جایگزین شدند.

6. اسلات EISA

این نوع اسلات‌ها در واقع با هدف رقابت با نوعی از اسلات‌های شرکت IBM، توسط شرکت اینتل طراحی شده‌اند. این اسلات‌ها در قالب 1x تا 16x ارائه می‌شوند. به طوری که عدد کنار x نشانگر تعداد کارت‌هایی است که روی یک اسلات واحد از این نوع قابل نصب است. خوشبختانه اکثر مادربردهای امروزی به طور پیش‌فرض با بیشتر از 5 اسلات EISA عرضه می‌شوند.

7. اسلات VESA

VESA مخفف Video-Electronic Standards Association است و اسلات مربوط به آن مجموعه‌ای از استانداردهای ویدئویی و الکترونیکی را ارائه می‌دهد. بنابراین از آن برای اتصال نمایشگر یا مانیتور بهره گرفته می‌شود. هدف اصلی این نوع اسلات بهینه‌سازی عملکردهای ویدئویی است. با این حال این نوع اسلات فقط در یک بازه زمانی کوتاه در کامپیوترهای شخصی مورد استفاده قرار گرفت و در مادربردهای مدرن به جای این اسلات‌ها از درگاه‌های HDMI، Display Port، DVI و VGA برای اتصال نمایشگر استفاده می‌گردد.

8. اسلات RAM

اسلات رم مادربرد، تعیین می‌کند که کامپیوتر شما می‌تواند از چه رمی بهره ببرد. برخی از مادربردها از امکان ترکیب رم‌ها پشتیبانی می‌کنند که به شما اجازه می‌دهد تا ترکیبی از رم‌ها را با حافظه، قدرت و سرعت‌های مختلف در کنار یکدیگر به کار بگیرید. با توجه به مدل مادربرد، ممکن است تا 4 اسلات رم روی آن تعبیه شده باشد که در گوشه سمت راست و بالایی مادربرد به چشم می‌خورند.

9. اسلات AMR

Audio/Modern Rise اسلاتی است که در مادربرد برخی از کامپیوترهای مبتنی بر پنتیوم 3 و پنتیوم 4 دیده می‌شود. از این اسلات‌ها برای نصب مودم و کارت صدا استفاده می‌گردد و اینتل آن‌ها را با هدف برقراری ارتباط آنالوگ با مادربرد طراحی کرده است. استفاده از اینگونه اسلات‌ها موجب کاهش هزینه‌های تولید مادربرد می‌شود.

در حال حاضر که مودم‌ها و کارت‌های صدا به طور یکپارچه از همان ابتدا روی سیستم تعبیه می‌گردند، افراد روز به روز به پهنای باند بیشتری نیاز دارند و فناوری‌های بهتری مانند PCIe در دسترس هستند، اسلات‌های AMR جایی در بازار پیدا نمی‌کنند. به همین دلیل دیگر در هیچ مادربرد مدرنی یافت نمی‌شوند.

بیشتر بخوانید: بهترین رم گیمینگ

10. اسلات CNR

شکاف‌های CNR با هدف اتصال قطعات مورد نیاز برای ارتباطات و شبکه‌سازی طراحی شده‌اند. این اسلات‌ها تنها در سیستم‌های مخصوص شبکه‌سازی کارآمد هستند. شکاف‌های توسعه CNR از رابط‌های صوتی، مودم، USB و LAN پشتیبانی می‌نمایند. همچون بسیاری از موارد دیگر، این اسلات‌ها هم امروزه جای خود را به شکاف‌های PCI و PCIe داده‌اند.

انواع اسلات رم

یکی از نکات بسیار مهمی که هنگام خرید لپ تاپ جدید و یا خرید کامپیوتر رومیزی یا باید حتماً مورد توجه قرار دهید، اسلات‌های رم و تعداد آن‌هاست. اگر مادربرد استفاده‌شده در سیستم مورد نظر، کمی قدیمی باشد، این احتمال وجود دارد که نتوانید ماژول‌های رم جدیدی را به منظور ارتقا، روی آن نصب کنید. وقتی راجع‌به RAM (حافظه دسترسی تصادفی) خود صحبت می‌کنید، در واقع در مورد دو بخش حرف می‌زنید: یکی ماژول رم و دیگری اسلات رم. هر شکاف یک ماژول را در خود جای می‌دهد. همان‌طور که گفته شد ممکن است مادربرد سیستم شما تا 4 اسلات رم داشته باشد. در صورتی که سیستم‌تان رده‌بالا باشد، ممکن است تعداد اسلات‌های رم آن از این هم بیشتر باشد.

به طور کلی سه نوع از حافظه‌های رم رواج دارد: SDRAM، DDR و DIMM. با گذشت زمان شکل فیزیکی ماژول‌های رم تغییر کرده و در جریان این تغییرات سرعت و قابلیت‌های آن‌ها افزایش یافته است. برای نمونه ارتفاع، طول، فرم ظاهری، تورفتگی‌ها، و تعداد پین‌های رم‌ها با تغییراتی همراه بوده است. از سوی مقابل اسلات‌های رم نیز برای تطابق با ماژول‌های جدید دستخوش تغییراتی شده‌اند. در حال حاضر انواع اسلات‌های رم موجود، شامل موارد زیر است:

• SDRAM
• DDR1
• DDR2
• DDR3
• DDR4
• DDR5
• FB-DIMM
• RDIMM
• UDIMM
• LRDIMM
• SO-DIMM

اسلات SDRAM برای اتصال ماژول‌های رمی است که با استفاده از کلاک سیستم کاربر همگام‌سازی می‌شود. اسلات‌های نوع DDR مخصوص رم‌هایی است که هم از لبه‌های بالا و هم از لبه‌های پایین کلاک استفاده می‌کنند و فضای ذخیره‌سازی بیشتری را ارائه می‌دهند. نسخه‌های مختلف تکنولوژی DDR در کارت‌های ویدئو و حافظه جدیدتر یافت می‌شوند.

شکاف‌های توسعه سری DIMM مخصوص ماژول‌های رمی است که یک برد مداری و یک تراشه اضافی دارند. این رم‌ها با تکنولوژی ماژول حافظه دوگانه خطی کار می‌کنند. جدیدترین نسخه این نوع شکاف‌ها SO-DIMM است که در اغلب لپتاپ‌های جدید دیده می‌شود.

سخن نهایی

در صورتی که قصد ارتقای سیستم لپ تاپ و یا کامپیوتر خود را دارید، برای مثال اگر تمایل دارید رم سیستم خود را با خرید ماژول‌های جدید ارتقا دهید، مواردی را انتخاب کنید که توسط اسلات‌های رم مادربردتان پشتیبانی گردد. هنگام تهیه لپتاپ، کامپیوتر یا خرید مادربرد جدید نیز اسلات‌های گوناگون آن را به طور کامل بررسی کنید تا از قابلیت‌های جدید پشتیبانی نمایند. توصیه می‌شود اسلات‌های رم را به طور ویژه از نظر تعداد، نوع و ظرفیت حافظه قابل پشتیبانی بررسی نمایید.

شایان ذکر است کارشناسان بروزکالا برای ارائه هرگونه راهنمایی و مشاوره جهت انتخاب قطعات جدید به منظور ارتقای عملکرد و سرعت لپتاپ یا کامپیوتر، آماده پاسخ‌گویی به شما عزیزان هستند. همچنین به‌روزترین تجهیزات و لوازم کامپیوتری را می‌توانید از طریق این فروشگاه تهیه و در جدول مشخصات هر محصول، نوع و ویژگی‌های اسلات‌های مربوطه را بیابید.

سوالات متداول

1. سریع‌ترین شکاف توسعه کدام است؟

سریع‌ترین، پیشرفته‌ترین و متداول‌ترین شکاف توسعه در حال حاضر، PCIe است.

2. آیا لپتاپ هم شکاف توسعه دارد؟

تعدادی از مدل‌های لپتاپ ممکن است دارای شکاف توسعه باشند؛ این موضوع لزوماً برای همه لپتاپ‌ها صادق نیست.

3. آیا DIMM همان DDR4 است؟

DIMM در واقع به فناوری اتصال ماژول رم به مادربرد اشاره دارد. DDR4 یکی از نسخه‌های نوعی از حافظه‌های رم است که در لبه بالارونده و پایین‌رونده هر سیکل کلاک، داده ارسال می‌کنند. بنابراین DIMM و DDR4 به ویژگی‌های متفاوتی از رم اشاره دارند. یک ماژول رم DDR4 می‌تواند طبق تکنولوژی DIMM ساخته شود.

​​