بررسی علت دمای بالای کارت گرافیک و علائم آن

واحدهای پردازش گرافیکی (GPU) اجزای ضروری در رایانه‌های مدرن هستند که به تمامی امور سیستم، از بازی گرفته تا ویرایش ویدیو، کمک می‌کنند. با این حال، یکی از مشکلات رایجی که بسیاری از دارندگان GPU با آن مواجه هستند، گرم شدن بیش از حد است. گرمای بیش از حد می‌تواند منجر به کاهش عملکرد، خرابی سیستم و حتی آسیب دائمی به خود GPU شود.

بالا رفتن دمای کارت گرافیک، علائم مشخصی دارد که کاربران رایانه باید با آن‌ها آشنایی داشته باشند تا در صورت مواجه شدن با آن‌ها، سریعا اقدام به رفع عامل این گرمای اضافی کند. در ادامه، تمامی اعمال لازم برای از بین بردن فشار و گرمای بیش از حد پردازنده گرافیکی را نیز شرح می‌دهیم تا اشراف کاملی بر عملکرد این قطعه مهم در سیستم خود داشته باشید.

در این مطلب از بروزکالا، دلیل دمای بالای کارت گرافیک را بررسی می‌کنیم و راه حل‌های عملی را برای کمک به شما جهت کار کردن کارت گرافیک خود در دمای مطلوب، ارائه می‌دهیم.

سرفصل‌های مقاله

• علت دمای بالای کارت گرافیک
• علائم گرمای بیش از حد پردازنده گرافیک
• حل مشکل داغ شدن کارت گرافیک

علت دمای بالای کارت گرافیک

سرمایش ناکافی

یکی از دلایل اصلی دمای بالای کارت گرافیک، عملکرد ناقص خنک‌کننده است. این اتفاق می‌تواند به دلیل عوامل مختلفی بروز کند؛ از جمله:

1. فن‌های خراب یا کند: اگر فن‌های GPU با سرعت صحیح نچرخند یا کلاً کار نکنند، می‌تواند منجر به داغ شدن بیش از حد شود.
2. هیت سینک‌ها یا لوله‌های حرارتی ناکارآمد: یک هیت سینک نامناسب یا خراب نخواهد توانست گرما را به طور موثر دفع کند.
3. جریان هوا یا تهویه ناکافی کیس: اگر کیس جریان هوای ضعیفی داشته باشد یا دریچه‌های هوای GPU مسدود شده باشند، ممکن است توانایی GPU برای خارج کردن هوای گرم تا حد زیادی محدود شود.
4. تجمع گرد و غبار: با گذشت زمان، گرد و غبار می‌تواند روی فن‌ها و هیت سینک پردازنده گرافیکی جمع شود و کارایی آن‌ها را کاهش دهد و باعث داغ شدن کارت گرافیک شود.

پیشنهاد مطالعه: راهنمای خرید کارت گرافیک 2024

اورکلاک

اورکلاک کردن کارت گرافیک فراتر از تنظیمات کارخانه دستگاه، می‌تواند تولید گرما را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. البته که اورکلاک می‌تواند عملکرد را افزایش دهد؛ اما فشار بیشتری بر GPU و سیستم خنک‌کننده آن وارد می‌کند.

بار کاری بالا

اجرای برنامه‌های کاربردی سخت مانند بازی‌های مدرن یا نرم‌افزارهای شتاب‌دهنده GPU، می‌تواند یک GPU را به حد خود برساند و باعث افزایش دما شود. هرچه حجم کار شدیدتر باشد، پردازنده گرافیکی باید سخت‌تر کار کند و گرمای بیشتری در این فرآیند تولید کند.

تخریب مواد رابط حرارتی

ماده رابط حرارتی (TIM) که به عنوان خمیر حرارتی یا گریس حرارتی نیز شناخته می‌شود، نقش مهمی در انتقال حرارت از قالب کارت گرافیک به هیت سینک دارد. با گذشت زمان، این ماده می‌تواند تخریب شود و اثربخشی آن کاهش یابد و منجر به دماهای بالاتر شود.

آسیب فیزیکی

آسیب فیزیکی به GPU مانند خم شدن باله‌های هیت سینک یا قطعات شکسته، می‌تواند قابلیت‌های سیستم خنک‌کننده آن را مختل کند و باعث بالا رفتن دمای کارت گرافیک شود.

منبع تغذیه ناکافی

منبع تغذیه ناکافی می‌تواند باعث ناپایداری و عملکرد ناکارآمد شود و منجر به دماهای بالاتر شود. اگر منبع تغذیه نتواند توان کافی برای کارت گرافیک را در طول بارهای کاری سخت فراهم کند، ممکن است برای حفظ عملکرد و دماهای پایدار مشکل داشته باشد.

پیشنهاد مطالعه: نحوه پیدا کردن مشخصات کارت گرافیک

علائم گرمای بیش از حد پردازنده گرافیک

هنگامی که یک کارت گرافیک بیش از حد گرم می‌شود، می‌تواند علائم مختلفی را نشان دهد که نشان‌دهنده نیاز به توجه فوری است. شناخت این علائم برای جلوگیری از آسیب بیشتر و اطمینان از عملکرد مطلوب، بسیار مهم است. رایج‌ترین علائم داغ شدن بیش از حد کارت گرافیک عبارتند از: 

مصنوعات بصری

یکی از بارزترین علائم داغ شدن کارت گرافیک، ظاهر شدن مصنوعات بصری بر روی صفحه نمایش است. این مصنوعات می‌توانند به صورت رنگ‌های عجیب، سوسو زدن، پیکسل شدن یا تاخیر و نقص در تصویر نمایش‌داده‌شده، ظاهر شوند. برای مثال، ممکن است متوجه شوید که نقاط یا مربع‌های رنگارنگ به‌طور تصادفی روی صفحه ظاهر می‌شوند؛ یا ممکن است به نظر برسد که کل صفحه ‌نمایش دچار اشکال یا پارگی شده است. این ناهنجاری‌های بصری نشانه‌ واضحی هستند که نشان می‌دهند GPU برای مقابله با گرما تلاش می‌کند و ممکن است شروع به خرابی کرده باشد.

مسائل مربوط به عملکرد

هنگامی که کارت گرافیک بیش از حد گرم می‌شود، می‌تواند افت عملکرد قابل توجهی را منجر شود. ممکن است متوجه شوید که بازی‌ها یا برنامه‌های گرافیکی فشرده، کندتر و با نرخ فریم کمتر و افزایش تاخیر اجرا می‌شوند. در موارد شدید، به دلیل ناتوانی پردازنده گرافیکی در مدیریت حجم کاری در دمای بالا، امکان فریز شدن یا حتی از کار افتادن سیستم وجود دارد. این کاهش عملکرد، یک اقدام محافظتی است که توسط GPU برای جلوگیری از آسیب دائمی با کاهش حجم کار و تولید گرما اجرا شده است.

صدای بلند فن

یکی دیگر از علائم داغ شدن بیش از حد کارت گرافیک، افزایش صدای فن است. با افزایش دمای پردازنده گرافیکی، فن‌های خنک‌کننده سریع‌تر می‌چرخند تا گرمای اضافی را دفع کنند. این موضوع می‌تواند منجر به افزایش قابل توجه سرعت و صدای فن شود که اغلب به شکل صدای غرش بلندی که از کیس کامپیوتر می‌آید، شنیده می‌شود. اگر متوجه شدید که فن‌های پردازنده گرافیکی سیستم شما برای مدت طولانی با سرعت کامل کار می‌کنند، این نشانه روشنی است که کارت گرافیک بیش از حد داغ شده و نیاز به توجه دارد.

پیشنهاد مطالعه: مقایسه تفاوت انواع کارت گرافیک ایسوس

خاموش شدن یا خرابی ناگهانی

در موارد شدید گرمای بیش از حد، یک پردازنده گرافیکی ممکن است باعث خاموش شدن یا خرابی ناگهانی سیستم شود. هنگامی که GPU به دمای بحرانی می‌رسد، برای جلوگیری از آسیب دائمی، باعث خاموش شدن اضطراری می‌شود. این امر می‌تواند در طول انجام بازی‌های پرحجم یا هنگام اجرای برنامه‌های گرافیکی سنگین رخ دهد. علاوه بر این، گرمای بیش از حد می‌تواند منجر به خطای "صفحه آبی مرگ" (BSOD) شود، که یک نوع از خرابی سیستم ناشی از یک مشکل سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری است. اگر به طور مکرر دچار خرابی یا خاموش شدن سیستم به‌ ویژه در هنگام اجرای وظایف سخت می‌شوید، این یک نشانه قوی است که GPU شما بیش از حد داغ شده است.

افزایش مشهود دما

چگونه دمای کارت گرافیک را بفهمیم ؟ نظارت بر دمای آن با استفاده از نرم‌افزار نظارت. بسیاری از تولیدکنندگان GPU مجموعه‌های نرم‌افزاری یا ابزارهای کاربردی مانند MSI Afterburner را ارائه می‌کنند که به شما امکان می‌دهد دمای پردازنده گرافیکی را در همان زمان، ردیابی کنید. اگر متوجه دماهای بالا و مداوم که اغلب از محدوده عملکرد ایمن توصیه‌شده توسط سازنده فراتر می‌رود، شدید، نشانه روشنی است که GPU بیش از حد گرم شده است و نیاز به توجه دارد. درجه حرارت بالا به طور مداوم می‌تواند منجر به مشکلات عملکرد، بی‌ثباتی سیستم و حتی آسیب دائمی در صورت عدم کنترل شود.

علائم فیزیکی

در برخی موارد، ممکن است بتوانید حرارتی را از کیس کامپیوترتان به ویژه نزدیک کارت گرافیک، احساس کنید. اگر کیس در هنگام لمس، بیش از حد داغ است، می‌تواند نشانه‌ای از داغ شدن بیش از حد پردازنده گرافیکی باشد. با این حال، مهم است که توجه داشته باشید که مقداری گرما طبیعی است؛ به خصوص در طول پردازش بازی یا هنگام اجرای برنامه‌های گرافیکی سنگین. اگر گرما بیش از حد یا نگران‌کننده احساس می‌شود، بهتر است با استفاده از نرم‌افزار نظارت و سایر ابزارهای تشخیصی بیشتر، این موضوع را بررسی کنید.

تشخیص علائم گرم شدن بیش از حد کارت گرافیک برای حفظ سلامت و عملکرد GPU شما بسیار مهم است. با آگاهی از موارد گفته‌شده، می‌توانید به سرعت مشکلات گرمای بیش از حد را قبل از این‌که آسیب دائمی به سخت‌افزار شما وارد کند، شناسایی و برطرف کنید. اگر مشکوک به داغ شدن بیش از حد پردازنده گرافیکی خود هستید، توصیه می‌شود برای اطمینان از طول عمر و عملکرد بهینه کارت گرافیک خود، فوراً برای بهبود عملکرد خنک‌کننده و کاهش دما اقدام کنید.

پیشنهاد مطالعه: بهترین کارت گرافیک amd

حل مشکل داغ شدن کارت گرافیک

بهبود یا ارتقای سیستم خنک‌کننده

اطمینان از عملکرد کامل خنک‌کننده، موثرترین راه برای جلوگیری از گرمای بیش از حد کارت گرافیک است. در این‌جا چند مرحله برای ارتقای خنک‌گنندگی سیستم وجود دارد که می‌توانید انجام دهید:

1. GPU و فن‌های کیس را تمیز کنید. گرد و غبار را با استفاده از پک هوای فشرده یا یک برس نرم پاک کنید.
2. بهینه‌سازی جریان هوا را فراموش نکنید. از تهویه مناسب کیس با قرار دادن فن‌ها برای ایجاد فشار مثبت و بهبود جریان هوا اطمینان حاصل کنید.
3. ارتقای خنک‌کننده GPU را در نظر بگیرید. خنک‌کننده استوک خود را با یک محصول جدیدتر و کارآمدتر مانند یک خنک‌کننده مایع یا یک هیت سینک بزرگ‌تر با لوله‌های حرارتی بیشتر، جایگزین کنید. همچینی می‌توانید به تعداد این فن‌ها بیفزایید تا شاهد کارایی بیشتری باشید.

مدیریت بار کاری سیستم

کاهش بار کاری GPU می‌تواند به پایین آوردن دمای کارت گرافیک کمک بزرگی کند. در این‌جا چند روش برای کنترل فشار کاری وجود دارد:

1. تنظیمات گرافیکی را تنظیم کنید. تنظیمات گرافیکی در بازی‌ها یا برنامه‌ها را کاهش دهید تا فشار بر کارت گرافیک کاهش یابد.
2. ویژگی‌های صرفه‌جویی در مصرف انرژی را فعال نمایید. از ابزارهایی مانند MSI Afterburner یا کنترل پنل NVIDIA برای فعال کردن ویژگی‌های صرفه‌جویی در مصرف انرژی استفاده کنید که می‌تواند استفاده از GPU را در سناریوهای بی‌کار یا کم‌بار کاهش دهد.
3. در قسمت تنظیمات مدیریت انرژی، میزان کارکرد را روی (متوازن) یا (بهینه‌سازی انرژی) تنظیم کنید تا علاوه بر افزایش عمر کارت گرافیک، مصرف برق سیستم را نیز کم‌تر کنید.

تعویض خمیر حرارتی کارت گرافیک

اگر GPU شما حتی با عملکرد کامل سیستم خنک‌کننده بیش از حد داغ می‌شود، ممکن است زمان تعویض خمیر حرارتی فرا رسیده باشد. در این صورت، باید این مراحل را دنبال کنید:

1. خنک‌کننده GPU را با دقت خارج کنید. اطمینان حاصل کنید که هیچ جزء سیستم در طول فرآیند آسیب ندیده است.
2. سطوح قالب GPU و هیت سینک را تمیز کنید. از ایزوپروپیل الکل و یک پارچه بدون پرز برای پاک کردن خمیر حرارتی قدیمی استفاده کنید.
3. به اندازه یک نخود خمیر حرارتی با کیفیت بالا را به پردازنده گرافیکی بچسبانید. با استفاده از کارت اعتباری یا پخش‌کننده خمیر حرارتی، آن را به طور مساوی در قالب GPU پخش کنید.
4. خنک‌کننده GPU را دوباره جمع کنید و در این حین، از تماس مناسب بین هیت سینک و قالب کارت گرافیک اطمینان حاصل کنید.

کم کردن ولتاژ پردازنده گرافیکی

کاهش ولتاژ GPU می‌تواند مصرف انرژی و تولید گرما را بدون تأثیر قابل توجهی بر عملکرد، کاهش دهد. از ابزارهایی مانند MSI Afterburner یا EVGA Precision X1 برای تنظیم منحنی فرکانس ولتاژ GPU و یافتن یک تنظیم undervolt پایدار و متعادل استفاده کنید تا مانع فشار آوردن به کارت گرافیک سیستم خود شوید.

بیشتر بخوانید: کارت گرافیک یکپارچه چیست ؟

مانیتور کردن و نظارت بر دمای کارت گرافیک

نظارت منظم بر دمای GPU می‌تواند به شناسایی مشکلات احتمالی و جلوگیری , کنترل دمای کارت گرافیک ، کمک کند. از ابزارهایی مانند GPU-Z، HWMonitor یا NZXT CAM برای ردیابی دمای GPU و تنظیم هشدار برای دمای بالا استفاده کنید. همچنین باید آگاه باشید که مواردی مانند کارهای فشرده، رندر سه‌بعدی، تجمع گرد و غبار، تمام شدن عمر مفید قطعات کامپیوتر و یا مسدود شدن جریان هوا، آسیب شدیدی به پردازنده گرافیکی وارد خواهند کرد. فراموش نکنید که کابل‌های داخلی را نیز بررسی کنید و آن‌ها را سازمان‌دهی نمایید تا از انسداد جریان هوا جلوگیری کنید. 

سخن پایانی

ایجاد گرمای بیش از حد در پردازنده گرافیکی می‌تواند یک مشکل ناامید‌کننده و بالقوه آسیب‌زا باشد. اما می‌توان با درک علل و اجرای راه حل‌های مناسب، آن را به طور موثر کنترل کرد. نظارت بر عملکرد کامل سیستم خنک‌کننده، مدیریت حجم کاری، جابه‌جایی مجدد پردازنده گرافیکی و تنظیم ولتاژ پایین، همگی روش‌های موثری برای کنترل دمای GPU هستند. با انجام اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از داغ شدن بیش از حد، می‌توانید طول عمر و عملکرد بهینه کارت گرافیک خود را تضمین کنید.

به یاد داشته باشید که علائم ذکرشده در رابطه با گرمای اضافی کارت گرافیک، نیازمند توجه و اقدام فوری شما هستند و شما با شناسایی سریع و رفع عامل مخرب، خواهید توانست عمر مفید دستگاه خود را افزایش دهید و آن را از خرابی زودرس نجات دهید.

سوالات متداول

1) علائم گرمای بیش از حد کارت گرافیک کدامند؟

مواردی مانند مشاهده مصنوعات بصری، اختلالات در عملکرد، صدای بلند فن، خاموشی یا خرابی ناگهانی، افزایش مشهود دما و علائم فیزیکی می‌توانند نشانه‌های هشداردهنده‌ای مربوط به افزایش بیش از حد دمای کارت گرافیک باشند.

2) چه راه‌هایی برای کاهش دمای اضافی پردازنده گرافیکی وجود دارد؟

راه حل‌های احتمالی برای پایین اوردن دمای کارت گرافیک عبارتند از بهبود یا ارتقای سیستم خنک‌کننده، مدیریت بار کاری سیستم، تعویض خمیر حرارتی کارت گرافیک، کم کردن ولتاژ پردازنده گرافیکی و مانیتور کردن و نظارت بر دمای کارت گرافیک.